“Tiền bạc đòi anh nhận ra rằng con người phải làm việc để đạt tới lợi ích chứ không phải để chịu tổn hại… Những người thật sự ham mê tiền bạc nỗ lực làm việc để kiếm được tiền, và họ biết rằng mình xứng đáng có được nó”.
Đó là câu nói nổi tiếng của nhân vật Francisco de Anconia trong tiểu thuyết Atlas Shrugged (Ayn Rand). Nó chỉ ra rằng con người ai cũng mê tiền, nhưng sự sa ngã của rất nhiều người chẳng thể quy về tiền mà phán xét. Suy cho cùng, tiền cũng chỉ là một tờ bạc được tạo sức mạnh từ chính chúng ta – những người trải qua một thời gian dài tiến hóa để học cách đối xử với thế giới, với thiên nhiên và… với nhau.
Nên những sự sa ngã trong đời cũng vậy, tiền chưa bao giờ là nguyên nhân cốt lõi cho điều đó. Mà chính tham vọng không chính đáng của bản thân ta: có được những thứ không phải của mình, sở hữu những thứ vượt quá khả năng của mình, hay vật chất mà ta thực sự không thể mua. Nếu hạnh phúc mà thực sự là một vật, cá là trên đời chả ai bán nó cho bạn. Nhưng vì hạnh phúc trong đời này là thứ thực sự mơ hồ và khác biệt với từng cá thể, nên tiền sẽ chạm được đến nó, như cách nó chạm đến bạn và cả những người bạn yêu thương hàng ngày. Vì thế, nếu bạn từng cho rằng đồng tiền khiến bản thân sa ngã, thì nên trả lại cho tiền bản chất giản dị của nó: một công cụ dùng để trao đổi các giá trị tương xứng. Và cũng bởi, sẽ chẳng có ai kiếm tiền bằng trí lực của mình một cách chính đáng mà không xem trọng đồng tiền, dù họ giàu hay nghèo. Khi đó, vấn đề sẽ đơn giản hơn rất nhiều: Là bạn thực sự đang cố gắng giành lấy hay trao đổi thứ gì? Và bạn có hiểu về nó hay không? Hãy chắc rằng ta đánh giá đúng giá trị của những gì mình muốn mua, hoặc bán. Để sau một cuộc đổi chác, thứ có được vẫn tương xứng với những gì mà ta đã trao đi.
Cho nên, khi tất cả chúng ta đều chạy theo đồng tiền, sẽ có những người chạy đến đúng đường, có những người sẽ chạy đi sai hướng. Đồng tiền có thể lên hay mất giá, nên những gì tiền mua được cũng có thể bị lên hay mất giá. Có điều nên nhớ, tất cả những gì bản thân làm được trong đời đều sẽ được ghi lại.Câu hỏi là: bạn muốn nó được ghi thế nào?